Ostatnia aktualizacja 15 grudnia 2022
Funkcjonująca w polskim prawie instytucja warunkowego zwolnienia z zakładu karnego daje skazanym możliwość ubiegania się o wcześniejsze, przedterminowe, opuszczenie więzienia. Skazany, chcąc skorzystać z warunkowego przedterminowego zwolnienia musi spełnić wymagane przesłanki.
Warunkowe zwolnienie skazanego, czyli wcześniejsze opuszczenie więzienia, nie jest jedyną oczywistą zaletą. Albowiem z chwilą warunkowego zwolnienia osadzonego czas wymagany do zatarcia skazania ulega skróceniu, ponieważ karę pozbawienia wolności uznaje się od tego momentu za odbytą.
Zwolnienie warunkowe z zakładu karnego – przesłanki ogólne
Na warunkowe przedterminowe zwolnienie liczyć może osadzony, wobec którego występuje niemal stuprocentowa pewność, że po opuszczeniu więzienia będzie przestrzegać porządku prawnego, a w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Sąd penitencjarny rozpatrując wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie, będzie zwracać szczególną uwagę na:
- postawę, właściwości i warunki osobiste skazanego;
- sposób życia przed popełnieniem przestępstwa;
- okoliczności popełnienia przestępstwa;
- zachowanie po popełnieniu przestępstwa;
- zachowanie w czasie odbywania kary.
Skazany, który został siłą doprowadzony do zakładu karnego lub zachowywał się nagannie przed osadzeniem, ma mniejsze szanse na przychylne rozpatrzenie wniosku. Natomiast, na pozytywną decyzję sądu wpływa spokojne zachowanie osadzonego w trakcie pobytu w więzieniu, wykonywanie prac w zakładzie karnym, brak konfliktów ze współwięźniami czy uczęszczanie na różne kursy i programy organizowane przez zakład karny.
Warunkowe zwolnienie – rodzaje
Wyróżniamy warunkowe przedterminowe zwolnienie po odbyciu części kary oraz warunkowe przedterminowe zwolnienie po rocznej przerwie. W obu przypadkach przesłanki konieczne do spełnienia, by sąd mógł udzielić warunkowego zwolnienia osadzonego, są podobne. Jednakże, w przypadku każdej z tych instytucji prawnych proces przygotowywania się do wniosku wygląda nieco inaczej.
Zwolnienie warunkowe z zakładu karnego po odbyciu części kary
Co do zasady, skazany wnioskujący o przedterminowe warunkowe zwolnienie z więzienia musi odbyć co najmniej połowę swojej kary, na którą go skazano. Od tej zasady występują jednak wyjątki:
- warunkowe zwolnienie z więzienia może nastąpić dopiero po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności;
- przedterminowe opuszczenie zakładu karnego przez skazanego może wyjątkowo nastąpić po odbyciu co najmniej 1/3 kary, jeśli:
- został skazany za przestępstwo nieumyślne;
- jest młodociany;
- sam sprawuje pieczę nad dzieckiem do lat 15;
- jest kobietą, która w chwili orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu ma ukończone 60 lat, albo mężczyzną, który ukończył 65 lat.
- skazany za recydywę może ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie po odbyciu co najmniej 2/3 kary. W przypadku odsiadki za recydywę wielokrotną osadzony musi odbyć co najmniej ¾ kary, na którą został skazany;
- skazany na karę pozbawienia wolności w wysokości 25 lat chcąc skorzystać z warunkowego zwolnienia z więzienia, musi odbyć co najmniej 15 lat kary w zakładzie karnym;
- przedterminowe zwolnienie skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności możliwe jest dopiero po 25 latach spędzonych w więzieniu.
Co ważne, powyższe warunki zwolnienia nie mogą zostać złagodzone. Sąd musi działać w ramach kodeksu karnego, w którym zostały one sztywno określone. Jest to podstawowy wymóg przy ubieganiu się o zwolnienie warunkowe.
Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary po rocznej przerwie
To zupełnie odmienny wniosek o wcześniejsze zwolnienie z więzienia. Skazany, chcąc skorzystać z warunkowego zwolnienia po rocznej przerwie, obligatoryjnie musi spełnić 3 podstawowe przesłanki:
- odbyć co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym;
- przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności trwała co najmniej rok;
- kara lub suma kar pozbawienia wolności nie przekracza 3 lat.
Warto nadmienić, że nieistotne jest czy skazany odbędzie jedną przerwę orzeczoną na co najmniej rok, czy będą to następujące bezpośrednio po sobie orzeczenia o przerwach. Ważne jest, aby była to nieprzerwana, co najmniej roczna, przerwa w odbywaniu kary. Wniosek skazanego, który skorzystał z kilku przerw (nawet jeśli ich suma jest większa niż rok), a w międzyczasie wracał do zakładu karnego, zostanie odrzucony.
Kluczowe jest, aby skazany podczas przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności nie popełnił ponownie przestępstwa, a tym samym by przestrzegał porządku prawnego. Korzystnym dla wnioskodawcy o warunkowe zwolnienie po rocznej przerwie będzie również znalezienie pracy lub innego źródła utrzymania. Powyższe ma na celu, możliwie w jak największym stopniu, zagwarantowanie, że ponowne umieszczenie skazanego w zakładzie karnym jest niecelowe.
Wokanda w więzieniu
Wokanda jest posiedzeniem sądu penitencjarnego, na którym rozpatruje się wniosek skazanego o udzielenie mu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary. Oprócz skazanego i Sędziego w wokandzie biorą udział również prokurator, przedstawiciele zakładu karnego (w tym dyrektor), a niekiedy adwokaci występujący w sprawach osadzonych.
W przypadku oddalenia wniosku skazanemu przysługuje prawo do złożenia zażalenia na rozstrzygnięcie sądu penitencjarnego, które składa się do sądu apelacyjnego. Jeżeli zażalenie nie przyniesie pozytywnego efektu – zostanie oddalone – to osadzonemu przysługuje prawo do kolejnego wniosku o przedterminowe zwolnienie dopiero po upływie 3 miesięcy (jeżeli orzeczona kara nie przekracza 3 lat pozbawienia wolności) bądź 6 miesięcy (jeżeli orzeczona kara przekracza 3 lata pozbawienia wolności).
Należy pamiętać, że sąd penitencjarny przychylając się do wniosku skazanego i udzielając mu warunkowego przedterminowego zwolnienia, może poddać osadzonego pod dozór kuratora lub nałożyć na niego określone obowiązki (np. powstrzymywanie się przed nadużywaniem alkoholu). Złamanie określonych przez sąd obowiązków może być podstawą odwołania warunkowego zwolnienia.
Wokanda w zakładzie karnym
Co do zasady wokanda odbywa się w zakładzie karnym, chyba że skazany przebywa poza nim (np. odbywa przerwę w wykonywaniu kary). W takiej sytuacji wokanda odbędzie się w sądzie penitencjarnym właściwym dla miejsca osadzenia skazanego.
W dobie wirusa COVID-19, dla bezpieczeństwa zdrowia i życia zainteresowanych stron, wokanda odbywa się w formie wideokonferencji. Zakłady karne posiadają odpowiednio przygotowane pokoje zaopatrzone w sprzęt komputerowy, za pomocą którego skazany nawiązuje bezpośrednie połączenie z sądem.
Okres próby przedterminowego warunkowego zwolnienia z zakładu karnego
Konsekwencją warunkowego zwolnienia z więzienia jest poddanie skazanego tzw. próbie. Próba, co do zasady, jest w wysokości reszty kary pozbawienia wolności, na którą osadzony został skazany. Jednak okres ten nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat. Istnieją pewne wyjątki od powyższej zasady, jeżeli skazany został osadzony za recydywę lub za udział w zorganizowanej grupie przestępczej to okres próby nie może być krótszy niż 3 lata, a w przypadku odbywania wyroku w wysokości 25 lat pozbawienia wolności lub dożywocia to okres ten nie może być krótszy niż 10 lat.
Wniosek o wokandę – jak napisać?
Na wstępie należy zaznaczyć, że wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie jest w stanie przysporzyć trudności. Pomoc profesjonalnego adwokata może okazać się niezbędna.
Obligatoryjne elementy wniosku to:
- wskazanie adresata (właściwy sąd penitencjarny);
- określenie danych skazanego;
- własnoręczny podpis skazanego;
- zamieszczenie sygnatury akt sprawy, datę zasądzonego wyroku oraz wymiar zasądzonej kary;
- wskazanie zakładu karnego, w którym przebywa osadzony;
- uzasadnienie wniosku;
- potwierdzenie uiszczenia opłaty sądowej za wniosek w wysokości 45 zł.
W uzasadnieniu, będącym najważniejszym elementem wniosku, należy wskazać okoliczności przemawiające za tym, że osadzony zasługuje na warunkowe zwolnienie. Każdy argument „za” powoływany we wniosku należy potwierdzić załączonym dokumentem, np. zaświadczeniem przyszłego pracodawcy o gwarancji zatrudnienia po opuszczeniu więzienia.
Zapraszam na mój kanał na YouTube.
Photo by Grant Durr on Unsplash
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }