Ostatnia aktualizacja 15 grudnia 2022
Co do zasady, orzeczona kara pozbawienia wolności podlega niezwłocznemu wykonaniu – zaraz po uprawomocnieniu się wyroku. Skazanemu wydawać się może, że to już koniec. Jednakże, stwierdzenie to mija się z prawdą, ponieważ instytucja odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności umożliwia – przy spełnieniu pewnych wymaganych przesłanek – przesunięcie terminu stawiennictwa w zakładzie karnym.
Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności jest możliwe wobec każdego rodzaju kary, niezależnie od jej wysokości. Nieistotne jest, czy skazany otrzymał wyrok w wysokości 2 miesięcy, czy 25 lat pozbawienia wolności – może on starać się o odroczenie jego wykonania. Wydawać się może, że trudniej jest odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności o większym wymiarze, ale to tylko pozorne spostrzeżenie. Zdarza się, że to kara kilku miesięcy w ocenie sądu rażąco narusza porządek prawny i nie może zostać odroczona, a kara np. 10 lat pozbawienia wolności już tak. Wszystko zależy od konkretnej sprawy i jej okoliczności.
Sąd wydając postanowienie o odroczeniu kary, może nałożyć na osadzonego obowiązki i tym samym zobowiązać skazanego do konkretnego zachowania w celu wykonania obowiązków określonych w postanowieniu. Zalicza się tutaj:
- znalezienie pracy zarobkowej;
- zgłaszania się do wskazanej jednostki policji;
- poddania się odpowiedniemu leczeniu, rehabilitacji lub oddziaływaniom terapeutycznym w celu poprawy stanu jego zdrowia.
Podstawy do odroczenia wykonania kary
Możliwe jest tylko i wyłącznie odroczenie wykonania takiej kary pozbawienia wolności, której skazany nie zaczął jeszcze odbywać. Jeżeli skazany trafił do zakładu karnego, to może skorzystać z instytucji przerwy w wykonaniu kary.
Polskie prawo przewiduje dwa rodzaje odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności. Fakultatywne (będące podstawą do odroczenia kary, ale sąd nie musi uwzględnić wniosku) oraz obligatoryjne (sąd musi uwzględnić wniosek). Szczegółowa analiza wspomnianych rodzai znajduje się poniżej.
Obligatoryjne odroczenie wykonania kary
Przesłanki obligatoryjne, występują, gdy skazany cierpi na chorobę psychiczną lub inną ciężką chorobę uniemożliwiającą wykonanie kary w zakładzie karnym.
W praktyce oznacza to, że stan skazanego jest na tyle ciężki, że wykonanie kary pozbawienia wolności może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.
Niezwykle ważny jest wymóg odnoszący się do choroby psychicznej. Choroba musi być zdiagnozowana i poświadczona opinią biegłego lekarza. Niewystarczające będzie samo oświadczenie skazanego, jego rodziny, a nawet zaświadczenie od lekarza.
Większe problemy dowodowe występują przy wniosku o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności ze względu na inną ciężką chorobę uniemożliwiającą jej odbycie. Za ciężką chorobę uznaje się schorzenie, które nie może być leczone w zakładzie karnym, a pozostawione bez leczenia bezpośrednio zagroziłoby życiu i zdrowiu osadzonego. W tym przypadku również bezwzględnie należy przedstawić opinię biegłego lekarza z odpowiedniego zakresu medycyny.
Obligatoryjne odroczenie kary ustanawia się do czasu ustania przeszkody uniemożliwiającej odbycie kary. Krótko mówiąc, na czas nieokreślony.
Fakultatywne odroczenie wykonania kary
W praktyce fakultatywne odroczenie kary występuje najczęściej, ma zawsze miejsce na wniosek skazanego, a decyzja o odroczeniu kary pozostaje w kwestii swobodnego uznania sądu. Zatem sąd może odroczyć wykonanie kary, ale nie musi.
Wykonanie kary pozbawienia wolności odracza się na okres do 6 miesięcy. Aczkolwiek, odroczenie może zostać udzielone kilkakrotnie, a łączny okres odroczenia nie może przekroczyć 1 roku. Wyjątkowo, termin ten może zostać wydłużony, jeżeli wniosek dotyczy skazanej kobiety ciężarnej lub kobiety w okresie 3 lat po urodzeniu dziecka sprawującej nad nim opiekę.
Wskazanie wszystkich sytuacji będących podstawą do fakultatywnego odroczenia kary jest niemożliwe. Podstawą fakultatywnego odroczenia może być dosłownie wszystko, co spowoduje, że natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. Przykładowo można wskazać:
- skazany jako jedyny zapewnia opiekę nad chorym członkiem jego rodziny;
- skazany jest jedynym żywicielem rodziny (znalezienie pracy zarobkowej przez członka rodziny skutkować będzie cofnięciem odroczenia);
- przeludnienie zakładów karnych (dotyczy tylko wyroków do 1 roku pozbawienia wolności. Osadzony nie może być skazany za konkretne przestępstwa określone w przepisach kodeksu karnego – m.in. związane z zaburzeniami preferencji seksualnych czy zastosowaniem przemocy).
Odroczenie wykonania kary – opłata
Wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności albo kary ograniczenia wolności podlega stałej opłacie sądowej w wysokości 80 zł.
Opłatę uiścić można w kasie sądu albo poprzez przelew na rachunek bankowy właściwego sądu.
Kiedy złożyć wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności?
O odroczenie kary mogą się ubiegać tylko i wyłącznie osoby, które przebywają na wolności. Skazani znajdujący się już w zakładach karnych nie mają prawa do złożenia tego wniosku – przysługuje im natomiast wniosek o udzielenie przerwy w wykonaniu kary.
Chcąc skutecznie uzyskać odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności to zaistnienie sytuacji wypełniającej znamiona, chociażby jednej przesłanki obligatoryjnej lub fakultatywnej (szczegółowo opisanych powyżej) jest niezbędne.
Czy wniosek o odroczenie wykonania kary wstrzymuje jej wykonanie?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności nie wstrzymuje wykonania orzeczenia będącego podstawą złożonego wniosku. Wyjątkowo sąd może postanowić inaczej.
Okres odroczenia biegnie od dnia wydania pierwszego postanowienia sądu w tym przedmiocie.
Odroczenie wykonania kary a dozór elektroniczny
Zdarza się, że odroczenie wykonania kary jest mylone z dozorem elektronicznym. Są to dwie, zupełnie oddzielne instytucje prawa z odrębnymi konsekwencjami prawnymi.
Instytucja odroczenia wykonania kary została precyzyjnie wyjaśniona powyżej. Pokrótce, jest to nic innego jak odłożenie odbycia kary w czasie.
Dozór elektroniczny jest z kolei specjalny tryb, w którym skazany odbywa karę pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Osadzony, w ramach dozoru elektronicznego zobowiązany jest do noszenia specjalnego nadajnika (na nodze bądź ręce) połączonego bezpośrednio z urządzeniem znajdującym się w jego domu. Urządzenie to stale monitoruje jego położenie, ponieważ jeśli skazany złamie zakaz (np. opuszczania mieszkania), to taka informacja zostanie przesłana do sądu oraz kuratora.
Podsumowując – dozór elektroniczny jest formą wykonywania kary, z kolei odroczenie wykonania kary polega na odłożeniu jej w czasie.
Odroczenie wykonania kary na rok – co dalej?
Odroczenie wykonania kary jest udzielane przez sąd na czas określony (w przypadku fakultatywnych przesłanek) bądź nieokreślony (w przypadku obligatoryjnych przesłanek).
Wraz z upływem terminu wskazanego przez sąd lub ustania przyczyny będącej podstawą odroczenia kary. Skazany zobowiązany jest do stawienia się w zakładzie karnym w wyznaczonym terminie. Jednakże skazany musi wiedzieć, że ma możliwość ponownego wnioskowania o odroczenie wyroku. Oczywiście muszą zaistnieć ku temu odpowiednie podstawy.
Wspomnieć warto, że jeżeli odroczenie wykonania kary nieprzekraczającej 2 lat pozbawienia wolności będzie trwało przez co najmniej jeden rok to sąd może warunkowo zawiesić wykonanie tej kary. Tym samym oznaczać to może, że odroczenie kary może być niejako przesłanką do wystąpienia o warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności.
Photo by Ishan @seefromthesky on Unsplash
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }