Ostatnia aktualizacja 4 stycznia 2023
Nieraz zdarza się, że w wyniku popełnionego przestępstwa (np. nieumyślne spowodowanie śmierci) człowiek popada w chorobę psychiczną. Niejednokrotnie też sprawca czynu zabronionego już wcześniej zmagał się z np. depresją, myślami samobójczymi, schizofrenią czy po prostu był w kiepskim stanie psychicznym. Nic więc dziwnego, że oskarżeni cierpiący na chorobę psychiczną czy ich najbliższa rodzina chcą wiedzieć, czy chory może uniknąć więzienia? W poniższym artykule podjęta zostanie próba precyzyjnego wyjaśnienia tematu.
Depresja a odpowiedzialność karna
Zgodnie z przepisami kodeksu karnego wykonawczego jest możliwość uzyskania przerwy w odbywaniu kary bądź warunkowego zwolnienia oskarżonego z odbycia reszty kary. Obie instytucje są ściśle uregulowane, a możliwość skorzystania z nich jest raczej wyjątkiem.
Wobec powyższego każda osoba – zatem i ta cierpiąca na depresje – ma możliwość uniknięcia odpowiedzialności karnej. Jednakże sam fakt leczenia psychiatrycznego np. na depresję nie przesądza o braku odpowiedzialności za popełnione czyny. Ponieważ należy jeszcze udowodnić, że oskarżony faktycznie cierpi na taką chorobę. Jeżeli dochodzi do procesu, to wyróżnia się dwie praktyki postępowania wobec osób, u których występuje podejrzenie o niepełnosprawność psychiczną lub intelektualną. Sąd z urzędu zadecyduje o konieczności zbadania stanu zdrowia psychicznego danej osoby bądź sam oskarżony złoży wniosek o odroczenie wykonania kary.
Przepisy i praktyka postępowania wobec osób z niepełnosprawnością psychiczną jednoznacznie wskazują, że stwierdzenie u skazanego choroby psychicznej obliguje sąd do odroczenia kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym z powodu słabego stanu zdrowia skazanego do czasu trwania tej choroby.
Czy depresja jest chorobą psychiczną?
Na wstępie należy rozróżnić, czym jest depresja, a czym choroba psychiczna. Depresja jest klasyfikowana jako powszechne zaburzenie nastroju. W sposób zwięzły można wskazać, że depresja cechuje się głównie pogorszeniem nastroju (dana osoba może mieć kłopot z odczuwaniem przyjemności lub/i doświadcza uporczywego smutku), zmniejszeniem energii i aktywności oraz zainteresowań. Bezpośrednio wpływa na funkcjonowanie i czerpanie satysfakcji z życia.
Choroba psychiczna to najprościej mówiąc wszelkie zaburzenia psychiczne, wymagające leczenia psychiatrycznego, terapeutycznego czy umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym. Są to takie zaburzenia, którym towarzyszą objawy psychotyczne np. omamy, urojenia, ciężkie zaburzenia nastroju i emocji.
Z uwagi na powyższe należy jednoznacznie stwierdzić, że depresja jest chorobą psychiczną. Notabene stanowi w naszym kraju bardzo poważne zagrożenie, ponieważ choruje na nią blisko 2 mln Polaków. Zresztą, jest to jedna z najczęściej występujących w ogóle chorób psychicznych na świecie (według WHO cierpi na nią niemal 4% wszystkich osób na świecie).
Choroba psychiczna a kara więzienia
Choroba psychiczna bezpośrednio wpływa na kwestie związane z karą więzienia, ponieważ stanowi ona przesłankę do odroczenia odbywania kary (o czym poniżej). Na uwadze mieć trzeba, że sąd może powoływać biegłych w przypadku wątpliwości co do stanu zdrowia oskarżonego.
Jeżeli to osoba oskarżona wnioskuje o odroczenie wykonania kary ze względu na chorobę psychiczną, to musi złożyć odpowiedni wniosek, w którym uzasadni swoje żądania. Czyli wskaże, dlaczego osadzenie skazanego w zakładzie karnym stworzy dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo oraz przedstawi dokumentację medyczną (jeżeli takowej brak to sąd powoła biegłego sądowego psychiatrę w celu weryfikacji). Jeśli wniosek nie będzie zawierał powyższych informacji, sąd wezwie wnioskodawcę do usunięcia braków formalnych (uzupełnienia wniosku) w terminie 7 dni roboczych. Jeżeli w tym czasie wnioskodawca nie dostarczy wymaganych dokumentów, to jego wniosek zostanie pozostawiony bez rozpatrzenia, co może skutkować pobytem w więzieniu.
Wykonanie kary pozbawienia wolności a choroba psychiczna
Omawianą kwestię regulują przepisy art. 150 i 151 k.k.w. (kodeksu karnego wykonawczego), zgodnie z którymi sąd może orzec wykonanie przerwy w karze (czyli przesunąć w czasie moment wykonania kary) z powodu zaistnienia ważnych powodów (takich jak zły stan zdrowia). Sąd ma obowiązek odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności w przypadku osób chorych psychicznie lub chorujących na inną ciężką chorobę uniemożliwiającą odbycie kary, lub odbycie kary pociągałoby za sobą zbyt ciężkie skutki dla skazanego i jego rodziny (np. wykonanie kary spowoduje dla jego zdrowia poważne konsekwencje negatywne).
Choroba psychiczna jest zawsze podstawą do odroczenia wykonania kary. Sąd nie może ignorować przesłanek świadczących o konieczności wstrzymania wykonania kary. Odroczenie nastąpi w każdym przypadku niezależnie od typu choroby psychicznej, ponieważ chorób tych się nie stopniuje – nie ma choroby psychicznej cięższej i lżejszej. Dodatkowo chorujący psychicznie często ma kłopot z korzystaniem ze swoich praw, nie rozumie istoty kary pozbawienia wolności ani jej resocjalizacyjnego charakteru – tym samym podstawowy zamysł umieszczenia w więzieniu i pozbawienia wolności nie znajdzie zastosowania.
Czy skazany, u którego zdiagnozowano chorobę psychiczną, może uzyskać przerwę w wykonywaniu kary pozbawienia wolności?
Problematykę odroczenia kary pozbawienia wolności reguluje art. 153 k.k.w., który jednoznacznie wskazuje, że przerwa w udzieleniu kary może być obligatoryjna bądź fakultatywna. Obligatoryjną przerwę w wykonywaniu kary stosuje się wobec chorych psychicznie. Należy stwierdzić więc, że osoba chora psychicznie nie tyle, co może uzyskać przerwę w wykonaniu kary, a musi.
Przerwa z powodu choroby psychicznej trwa do czasu ustania przeszkody uniemożliwiającej dalsze odbywanie zasądzonej kary, w tym przypadku – choroby psychicznej.
{ 2 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
Mam spore problemy za brak uprawnień i poruszanie się na terenie Niemiec po spożyciu z dniem wstecznym marihuany. Ostatecznie chciałbym zaznaczyć iż jestem świadom popelnionego czynu. Mam zaburzenia psychiczne staram sie ograniczyć nadużywanie tej używki. Wysłano mi listy po miesiącu gdzie musiałem wyjechać z terenu Niemiec. Ponieważ nie mogłem znaleźć pracy. Poprzedni pracodawcą mnie oszukał że względu niepodpisanej umowy. Czy mogę jakoś ubiegać się o pomoc. Nie mam już pomysłu na życie czytam wszystko chciałbym to skończyć. Lecz nie mam pojęcia co z sobą zrobić.
Dzień Dobry Panie Karolu,
Witam Pana serdecznie.
Musi Pan się starać o pomoc prawną na terenie Niemiec. W Polsce nie może w tej sprawie nikt Panu pomóc bo sprawa jest przed niemieckim sądem.
Pozdrawiam serdecznie.
adw. Daniel Anweiler